توسعه شاخص‌های زیستی منطبق بر شرایط اقلیمی و اکولوژیک منابع آبی کشور
محور پژوهش
محیط زیست
پژوهشکده/دانشکده
منابع طبیعی
حوزه پژوهش
ارزیابی و مدیریت اکوسیستم‌های آبی
عنوان
Development of a biotic index for Karun River based on macroinvertebrate and fish assemblages
هدف از اجرای پژوهش، کاربردها، مزیت‌ها و ضرورت انجام پروژه
: هدف از اجرای این پروژه که در غالب طرح پژوهشی مشترک با دانشگاه SUPSI سوئیس تعریف شده و مراحل نهایی آن در حال انجام است، توسعه شاخص‌های زیستی منطبق بر شرایط اقلیمی و اکولوژیک منابع آبی کشور است. محدوده مطالعات میدانی این طرح حوضه رودخانه کارون بزرگ می باشد که تمامی و یا بخشهایی از پنج استان کشور را در برمیگیرد و به عنوان بزرگترین حوزه آبی کشور و متنوع ترین حوضه از نظر شرایط اقلیمی، ویژگی های اکولوژیک، شرایط هیدرولوژیک و فعالیتهای انسانی و کاربری ارضی می باشد. از آنجایی که شرایط اقلیمی وعوامل متعدد اکولوژیک و کنش های متقابل آنها بر جوامع زیستی در هر محدوده جغرافیایی کاملا اختصاصی عمل میکند، لذا ارزیابی اکوسیستم های آبی یک کشور و ارائه راهکارهای مدیریتی و حفاظتی آنها در راستای بهره برداری بهینه همزمان با حفظ محیط زیست و سلامت اکوسیستم ها با استفاده از شاخصهای زیستی سایر کشورها و مناطق صحیح و اصولی نبوده و در بسیاری موارد میتواند باعث تصمیم گیریهای نادرست گردد. بنابراین تلاش در جهت بومی سازی شاخص های زیستی منطبق بر شرایط اکوسیستم های آبی کشور امری ضروری بنظر میرسد. موفقیت در انجام این مهم و حصول نتیجه مناسب در بومی سازی (اصطلاحاً توسعه این شاخص ها با توجه به شرایط اقلیمی و اکولوژیک منابع آبی کشور) میتواند به عنوان ابزاری مطمئن برای ارزیابی شرایط زیستی و کیفیت منابع آبی کشور (رودخانه ها) در اختیار محققین و مدیران ذیربط قرار گیرد. گزارش و شرح زیرساخت‌ها، فعالیت‌ها، و دستاوردها برای انجام این تحقیق بزرگترین و متنوع ترین حوضه آبی کشور از نظر شرایط اقلیمی، شرایط اکولوژیک و فعالیتهای انسانی (حوضه رودخانه کارون بزرگ) در نظر گرفته شد. تعداد 54 سایت نمونه برداری در سرشاخه ها و رودخانه هایی که در نهایت رودخانه کارون را تشکیل میدهند انتخاب شد. در هر سایت 10 ترانسکت عمود بر جریان آب رودخانه در مسافتی بین 100 تا 200 متر از ساحل رودخانه در نظر گرفته شد. در امتداد هر ترانسکت اقدام به نمونه برداری از آب، رسوبات بستر، جانوران کفزی و جلبکهای سطح بستر با سه تکرار برای هرکدام شد. پارامترهای مورد سنجش برای نمونه های آب 12 پارامتر، برای رسوبات 3 پارامتر ، برای کفزیان جانوری و جوامع جلبکی شامل تفکیک و شناسایی نمونه های جانوری و جلبک ها بود. نمونه برداری در چهار فصل سال انجام شد. ایجاد ارتباط و همکاری بسیار خوب وزارت نیرو (شرکت توسعه آب و نیروی ایران) و سازمان محیط زیست برای صدور مجوزها و فراهم کردن امکان دسترسی به مناطق بسیار چشمگیر بوده و زمینه بسیار خوبی برای انجام تحقیقات مشابه فراهم نموده است. این تحقیق در غالب سه رساله دکتری و دو پایان نامه کارشناسی ارشد تعریف و به اجرا در آمده است. دو نفر از دانشجویان دکتری از ژانویه 2020 جهت انجام فرصت مطالعاتی (انجام بخشی از فعالیت‌های آزمایشگاهی و آشنایی با متدهای آنالیز متغیرهای محیطی و نقش آنها در تعریف شاخص‌های زیستی) تا اواخر اکتبر 2020 در سوئیس حضور خواهند داشت. دانشجوی سوم از سپتامبر 2020 برای مدت یک سال با استفاده از گرانت پژوهشی دریافت شده از آن کشور در سوئیس خواهد بود. علاوه بر مشارکت سه نفر از اساتید دانشگاه صنعتی اصفهان (عیسی ابراهیمی، امید بیرقدار و یزدان کیوانی) به عنوان مجری طرح و اساتید راهنمای دوم دانشجویان دکتری، دکترAndreas Bruder از دانشگاه SUPSI سوئیس و دکتر James Stribling از مرکز علوم اکولوژی آمریکا و خانم دکتر Karen Ann Blocksom از آژانس حفاظت محیط زیست آمریکا راهنمایی‌ها و مشارکت ارزنده‌ای را در تکمیل مطالعات داشته اند که زمینه های همکاری مناسبی را برای افزایش ارتباط های علمی و بین‌المللی فراهم خواهد ساخت. تصاویر و محتوای گرافیکی مرتبط: