تولید رنگزای ایندیگو طبیعی از گیاه وسمه
محور پژوهش
محیط زیست
پژوهشکده/دانشکده
مهندسی نساجی
حوزه پژوهش
احیاء رنگزاهای طبیعی جهت ایجاد اصالت در کالای صنایع مربوطه
عنوان
تولید رنگزای ایندیگو طبیعی از گیاه وسمه
هدف از اجرای پژوهش، کاربردها، مزیت‌ها و ضرورت انجام پروژه
: یکی از قدیمی ترین راه های حصول رنگزا ایندیگو مناسب و کاربردی برای رنگرزی، استخراج آن از گیاه وسمه می باشد . در ایران نیز رنگزای ایندیگو از گیاه وسمه استخراج می شده است که پس از واردات هدف دار رنگزای ایندیگو ارزان قیمت از هند، منسوخ شده و ازبین رفته است. با تولید صنعتی رنگزای ایندیگو در اروپا، این رنگزا ها جایگزین ایندیگوی طبیعی گردیده و اکنون نیاز های موجود در این زمینه ، با رنگزا های صنعتی و سنتز شده وارداتی تامین می شود که با توجه به محدود بودن تولید کننده های خارجی، هزینه های بسیار زیادی را برای مصرف کننده به همراه دارد. این گروه طی مطالعات و تحقیقات چند ساله ، نهایتا موفق به دسترسی به روش استخراجی نوین برای تولید رنگزای طبیعی از گیاه وسمه با راندمان و کیفیت بالا و سازگار با محیط زیست گردید که تفاوت ساختاری اساسی با روشهای پیشین ارائه شده توسط دیگر گروه های فعال در این زمینه که عمدتا بر پایه جوشاندن بودند و منتهی به کیفیت و راندمان بسیار پایینی می شدند، شده است. همچنین وجود دو ایزومر متفاوت آبی، قرمز تایید و ساختار و میزان تولید آن ها بدست آمد. از رنگزای تولیدی در رنگرزی نخ های پشمی و ابریشمی استفاده شد و طیف گسترده ای از شیدهای آبی، قرمز، بنفش، زرد و قهوه ای در شیدهای مختلف بدست آمد. این رنگزا جایگاه ویژه ای در فرش دستباف ایرانی دارد از این جهت که، قسمت عمده رنگ های مصرفی در فرش دستباف، طبیعی می باشند اما رنگزای ایندیگو(نیل) مصرفی در این صنعت، مصنوعی است. همین امر، سبب اهمیت این رنگزا در این صنعت می باشد زیرا رنگزای نیل طبیعی تولید شده، شناسنامه فرش دستباف اصیل ایرانی را تکمیل می کند. علاوه بر این، رنگزای طبیعی تولیدی ثبات نوری و سایشی بهتری نسبت به نمونه مشابه مصنوعی دارا است که در صنعت فرش بسیار دارای اهمیت است. همچنین رنگزای تولیدی قابلیت رنگرزی کالای جین در عمق های مختلف از سبک تا سنگین در شیدهای متداول را بدست داد. نمونه های رنگرزی شده با توجه به روش رنگرزی مورد استفاده و عملیات خاص شستشوی بعد از رنگرزی، ثبات شستشویی و ثبات سایشی تر بهتری در مقایسه با جین رنگ شده با رنگزا های صنعتی نشان دادند. در واقع شستشوی بیشتر نه تنها باعث از بین رفتن رنگ نشد که ظاهر رنگی کالا را نیز بهبود بخشید. ثبات سایشی تر کالای جین از نکات حائز اهمیت در هنگام استفاده از کالا است که مشخصاً شرکت های تولیدی کالای جین در اروپا بدنبال بهبود و افزایش آن می باشند و همین امر بر صادرات رنگ اثر گذار می باشد. گزارش و شرح زیرساخت‌ها، فعالیت‌ها، و دستاوردها این طرح پس از گذراندن مراحل آزمایشگاهی، با اخذ تاییدیه سوددهی طرح و قابلیت اجرایی از مرکز نوآوری و تجاری سازی فناوری دانشگاه صنعتی اصفهان، وارد مرحله تولید نیمه صنعتی شد که با لطف الهی بخش عمده این طرح نیز انجام پذیرفت و نمونه های رنگزای تولیدی به تعدادی از متخصصان رنگرزی در این زمینه تحویل داده شد و به لحاظ کیفی مورد تایید قرار گرفت. هم اکنون گروه در پی ایجاد بستر های مناسب جهت تولید صنعتی محصول و رایزنی های مورد نیاز در این زمینه می باشد. تصاویر و محتوای گرافیکی مرتبط - رنگبندی نخ های ابریشم و پشم رنگرزی شده با رنگ استخراجی :
- رنگبندی رنگزا تولیدی (مخصوص کالای جین) بر روی کالای پنبه ای :
